U 1700-tim godinama nemački doseljenici stizali su u Vojvodinu u 3 talasa, a već na početku XX veka u našem kraju živelo je približno 300.000 stanovnika sa nemačkim maternjim jezikom.

Beška se nalazi na 20 kilometara od Novog Sada. Početkom 1900-ih godina bila je naselje u glavnom naseljeno Nemcima. Tamošnji stanovnici bili su pre svega pripadnici reformatske, odnosno jevanđeoske crkve. Beška je bila jedno malo skriveno mesto kraj Dunava. Bog međutim, nekada bira čudna mesta da započne nešto novo. Zamislite jasle u Vitlejemu, ili na mesto zasnivanja i početka pentekostnog pokreta, zgradu u ulici Azusa u Los Anđelesu, koja je nekada bila žitnica.

Sasvim je jasno da iskustvo Pentekosta nisu doneli strani misionari u Bešku, nego je Sveti Duh spontano počeo da deluje među tamošnjim građanima. Koliko god neverovatno bilo, ovdašnji vernici koji su dobili blagoslov Pentekosta u početku nisu imali nikakvog kontakta ni sa jednom osobom koja bi im mogla reći da ono što su doživeli polako prerasta u svetski pokret.
Suzan Kizel je bila prva osoba koja je primila krštenje Svetim Duhom. Njeni roditelji su bili pripadnici reformatske vere i redovni posetioci reformatskog veroučitelja Samuela Šumahera. Suzan se sa Svetim Duhom susrela u neobičnim okolnostima – na porodiljskom krevetu dok je rađala svoje četvrto dete. Kada je njen suprug video, odnosno čuo da mu žena priča neke sasvim čudne stvari, otišao je po pomoć jer je bio ubeđen da mu je žena poludela. Kada su se vratili, njegova žena je bila sasvim pri sebi i tada je već na svom maternjem jeziku, na nemačkom, slavila Boga. Vest o tome šta se dogodilo brzo se proširila, što je imalo za posledicu da je sve više njih primilo dar Svetog Duha. Tako je ubrzo nastala jedna samostalna zajednica čiji su se članovi u početku skupljali po kućama, a kasnije su uspeli da steknu svoje imanje. Mlada zajednica je ubrzo dospela u kontakt sa pentekostnim hrišćanima iz Nemačke, te su dobili jasniju sliku o tome da ono što se njima dogodilo nije poseban slučaj, nego da su istu stvar doživeli mnogi u raznim delovima sveta.

Budući da je većina onih koji su primili krštenje Svetim Duhom reformatskog, odnosno jevanđeoskog porekla, to je u velikoj meri uticalo na njih u njihovom daljem hodanju sa Bogom.

Po pitanju krštenja vodom, nastavili su postupati po svojim starim verovanjima, odnosno nisu održavali krštenja odraslih osoba, već su bili pristalice krštenja dece. Ova pozicija ostavila je traga i na pokretu koji je kasnije postao nacionalni, usled čega su se desili mnogi crkveni raskoli. Zanimljiva je i činjenica da misionarsku delatnost nisu smatrali važnom, niti su služili prema srpskom narodu iz njihivog kraja i područja, pa su većinu zajednice sačinjavali ljudi sa nemačkim maternjim jezikom. Tokom njihovog skoro četrdesetogodišnjeg delovanja ni jedan Srbin se nije obratio. Prema nekim zapisima, krajem tridesetih godina jedna je sestra dala sledeće proročanstvo:
Rasejaću vas po celom svetu, iskoristiću vas i učiniti plodnim.

Ovo se proročanstvo počelo ispunjavati 1944., kako ćemo to kasnije i videti.

Odraslo-krštena pentekostna zajednica

1930. godine u Bešku je stigao jedan bračni par iz Amerike (Milvoki- grad u Viskonsinu) po imenu Adam i Elizabeta Krisman. Dobili su dozvolu da posete tamošnju pentekostnu crkvu, ali nisu mogli da propovedaju Božiju reč jer su verovali u krštenja odraslih. Ubrzo su se upoznali sa Antonom i Katarinom Štrumpfhauserel, koji su bili članovi tamošnje Nazarenske crkve. Zajedno su osnovali kućnu grupu. Mala grupa je brzo počela da raste. Tome je doprinela i činjenica da je sve više ljudi dolazilo iz već postojeće pentekostne crkve gde su krštavali samo decu (nazivana i „malokrštena” zajednica), kao i nekoliko porodica koje su se pridružile iz Nazarenske crkve. Nakon toga je sve više gostiju pristizalo iz Sjedinjenih Američkih Država, uključujući Džona Lerča, G. Bringa i bračni par Hajniš. Ubrzo su uspeli da kupe svoje sopstveno imanje, gde su uspeli izgraditi jednu prelepu crkvenu salu, čime je naselje obogaćeno još jednom društvenom zgradom. Dok je “malokrštena” zajednica stagnirala ili opadala po broju, “odraslorštena” pentekostna zajednica se razvijala, i zahvaljujući tome, vernički život u selu je oživeo.

Bečel je u svojim memoarima uveren da je ova crkva trebalo da postane nacionalni centar.

Ovo pokreće nekoliko zanimljivih tački. Kada Bog bira mesto, ne bira ga slučajno. Događaji iz ulice Azusa postali su varnice za pentekostali preporod, ali kao što znamo, crkva iz koje je krenula posle nekoliko godina brojala je tek nekoliko desetina vernika. Istovremeno, vatra preporoda nastavila je da se širi i nije bila ograničena na malu zajednicu. Tamošnji hrišćani su koristili svaku priliku da ono što su primili prenesu što većem broju ljudi i crkvama. Tako se oganj Pentekosta iz male crkve proširio na sve krajeve sveta. Nažalost, decenijama je preporod Beške samo držao pentekostalni oganj za sebe, koji je tek sredinom 20. veka nastavio da se širi.

Možda nije slučajno ni to što je Bog izabrao nemački narod koji ovde živi, jer ovaj narod je u stanju da stvara, organizuje i razvija stvari sa sistematskom temeljnošću. Da li je ovo probuđenje moglo da donese više plodova? Na ovo pitanje je teško odgovoriti. Ipak, možemo konstatovati da je tu bilo mnogo više od onoga što je realizovano. Vatra preporoda će se uskoro preneti na još dve lokacije, dok će rad u Beškii potpuno nestati u ponoru istorije. Mogli bismo pomisliti da nije bilo dovoljno kadrova za nastavak širenja vatre, ali ni to nije tačno, jer prema Bečelu, posle Drugog svetskog rata, oko šezdesetak punovremenih pastora iz Beške je služilo širom sveta.

Drugi Svetski rat i njegove posledice

Kraljevina Srba, Hrvata i Slovena došla je do raskrsnice; ili će se pridružiti osovinskim silama, ili će pokušati da ostane nezavisna. Tokom pregovora u martu 1941. maloletnog kralja Petra II predstavljao je Pavle Karađorđević, koji je pokušao da pronađe srednji put. To se manifestovalo u činjenici da iako je pristupio nacističkom savezu, nije ga vojno podržavao. Nakon objavljivanja sporazuma, počeli su nemiri širom zemlje. Na demonstracijama su se izgovarale parole koje su od tada postale legendarne: „bolje rat nego pakt“ i „bolje grob nego rob“. Videvši to, neki vojni lideri su izvršili državni udar, a zatim poništili sporazum. Nakon toga, Hitler je naredio hitnu okupaciju zemlje, koja je izvršena za svega nekoliko dana bez objave rata. Država je odmah podeljena na nekoliko delova, čime je stvorena Nezavisna Država Hrvatska (koja je samo nominalno bila nezavisna, pod nemačko-italijanskom vlašću), nezavisna Crna Gora (italijanska vlast) i srpska marionetska država (nemačka vlast). Pored toga, Nemci su pokušavali da zadovolje teritorijalne zahteve okolnih „prijateljskih“ država, pa su tako Bačka, Baranja i Prekomurje pali pod mađarsku vlast.
Nemačka okupacija je pozitivno uticala samo na nemačko stanovništvo koje je ovde živelo. Može se reći da je to bila skoro „država u državi, nad kojom data država ne ostvaruje pun suverenitet (zbog toga se imidž „izdajnika“ možda stvorio posle rata). Štaviše, lokalne nemačke zajednice i njihove organizacije u nacističkom stilu delovale su kao Hitlerove napredne „vojne kolone“, tako da su držale dotične vlade pod kontrolom i pomagale u potčinjavanju ekonomskih sredstava dotičnih zemalja totalnom ratu.

Posle Drugog svetskog rata počele su odmazde, čije su najveće žrtve, pored nemačkog stanovništva, bili Mađari. Došlo je do velikih promena, jer su u Vojvodinu dolazili novi stanovnici sa juga Srbije da zamene raseljene, čime je narušen nacionalni sastav stanovništva. Očuvanje njihove nacionalne samosvesti i kulture bila je sve veća borba za manjine.

Uloga službenika nemačkog jezika u Evropi posle raseljenja

Rasejaću vas po celom svetu, iskoristiću vas i učiniti plodnim.

Ovo proročanstvo oglasilo se krajem 1930-ih, odmah pre početka Drugog svetskog rata na službi u Beški. Ova izjava je počela da se ispunjava 1944. godine, kada je veliki deo nemačkog stanovništva koji je ovde živeo bio preseljen, pa se, hteli-nehteli, ispunilo proročanstvo, slično deportaciji Izraela i Jude, koji su takođe bili prognani zbog sopstvene neposlušnosti. Nemoguće je znati šta bi se dogodilo da je evangelizacija naroda koji žive ovde počela već početkom 1900-ih, kakvu bi moć Pentekostalni pokret predstavljao između dva svetska rata i da li bi njihovo masovno prisustvo uticalo na političke događaje koji su se ovde odigrali? Nemoguće je znati šta je tačno Nemačku braću sputavalo da u većoj meri evangeliziraju, ali kao što ćemo videti u narednim redovima, imali su potencijal.

Šezdesetih godina prošlog veka je najmanje šezdesetoro ljudi iz crkve u Beški obavljalo punovremenu službu širom sveta, neke od njih ćemo sada pogledati. – Petar Dauterman

Rođen je 1898. godine u reformatorskoj porodici, nedaleko od Vinkovaca. Njegova supruga je iz Beške i tako je zapravo došao u kontakt sa pentekostalnim pokretom negde oko 1920-ih. Pentekostno učenje je prihvatio tek 1933. godine, kada su se on i njegova žena krstili. Bavili su se proizvodnjom sode u Vinkovcima i Derventi. Godine 1938. preselili su se u Novi Sad, gde je počeo da propoveda. Godine 1944. njegove dve kćerke, Hermina i Mira, deportovane su u Sovjetski Savez na prinudni rad, dok su njegova žena i njihove ostale tri kćerke poslate u nemački logor u Bački Jarak, gde je njihova ćerka Eleonora umrla 1945. godine. U međuvremenu, Petar Dauterman je uhapšen i osuđen na godinu i po dana zatvora. Posle oslobođenja 1947. i on je poslat u logor rezervisan za Nemce. Nakon što su pušteni iz logora, nisu napustili zemlju, već su se 1948. nastanili u Osijeku, gde su živeli do 1957. godine. Smatra se (najodlučujućim) osnivačem hrvatskog pentekostnog pokreta.

Dragutin Volf, jedan od najuticajnijih jugoslovenskih pentekostnih vođa posle Drugog svetskog rata, napisao je o njemu: „Nikad nije išao u biblijsku školu, ali se stalno usavršavao. Pohađao je sve kurseve koji su bili organizovani za propovednike u staroj Jugoslaviji. Oni su se uglavnom održavali u Vinkovcima, jer je ovo, pored Beške, bio drugi centar pentekostnih kongregacija nemačkog govornog područja. Evanđelisti i učitelji iz Danciga i drugih biblijskih škola dolazili su ovde da drže kurseve i predavanja. ” Smatra se jednim od najproduktivnijih pentekostnih vođa u hrvatskom pentekostnom pokretu, prevodio je knjige s nemačkog jezika, ali i napisao svoju knjigu, a prvi mesečnik na hrvatskom jeziku „Put iskupljenja“ izlazio je zahvaljujući njegovom podsticaju. Preselili su se u Nemačku 1955. a zatim u Kanadu 1957. gde je deset godina bio pastor nemačke pentekostalne crkve u Harou do penzionisanja. Umro je 1980. u Torontu.

Austrijski pentekostalni pokret

Posle Drugog svetskog rata, većina nemačkih pentekostalnih hrišćanskih vođa preselila se u Austriju, gde su bili iznenađeni kada su otkrili da je pentekostalni pokret tamo u ruševinama. To je bilo zbog činjenice da je nacistička Nemačka zabranila njihove aktivnosti. Već 1946. godine organizovana su tri sastanka u cilju oživljavanja delatnosti crkve. Glavni promoteri reorganizacije bili su Kristijan Zelenjak i Nikolaus Bečel. Prva ideja je bila da se zajedno sa austrijskim jevanđelistima formira Pentekostalna crkva, ali ovaj napor nije uspeo, pa su izabrani poglavari crkve ,osnovane 14. decembra 1946. godine, svi rođeni u Jugoslaviji: Franc Kramarić, Kristijan Zelenjak, Matijas Baumgertner. Georg Šnajder i Karl Grizfelder, takođe iz Jugoslavije, bili su značajne ličnosti pokreta.

Nikolaus Bečel je učinio neprocenjiv rad u crkvi u Salcburgu, čiji je on bio i osnivač i pastor. Pastirski rad obavljao je do 1976. godine, ali je aktivno služio u crkvi do smrti (2011). Pokrajina Salcburg mu je dodelila nagradu Pro Caritate za društveni angažman crkve. Crkva u Salcburgu je i dalje nacionalni centar Slobodne hrišćanske pentekostne crkve (Freie Christengemeinde – Pfingstgemeinde), koja je prema popisu iz 2001. imala 7.186 članova. Prema podacima crkve iz 2013. godine, službe se održavaju na 90 lokacija širom zemlje, sa skoro 10.000 učesnika. – Ludvig David Ajsenlofel

Ludvig je rođen u Beški 1928. godine i tamo je živeo do 1944. godine, kada je morao da napusti zemlju i preselio se sa porodicom u Haušam kod Minhena. Od sredine 1950-ih postao je istaknuti predstavnik nemačke pentekostalne crkve. Između ostalog, dugo je bio direktor teološkog seminara u Borei, a na funkciji potpredsednika u Zajednici pentekostalnih crkava bio je do 1984. godine, kada je podneo ostavku iz porodičnih razloga. Doktorirao je u Tampi 2004. godine. Napisao je odlično delo pod naslovom Pentekostalni pokret u Nemačkoj. Bez njegovog rada, bilo bi teško dobiti sveobuhvatnu sliku o nemačkoj pentekostnoj crkvi danas. – Verner Kizel

Rođen je 1938. godine u Beški. Posle kraćeg boravka u Austriji, preselio se u Kanadu, a zatim je proveo 15 godina u Argentini, gde je obavljao misionarski rad. Od 1980. godine služi kao pastor u Cirihu. Postao je globalno priznat lider, uglavnom zahvaljujući svojoj aktivnosti u sistemu ćelijskih grupa. Kada je preuzeo rukovodstvo crkvom 1980. godine, to je bila zajednica na samrti, a od tada su se desile velike promene, tako da trenutno njegovoj crkvi pripada 250 ćelijskih grupa , a 2.600 ljudi prisustvuje bogosluženjima vikendom.

———————————————————————————————————————————————————-

Ovo su samo primeri pojedinih punovremenih službenika koji su svoje prve korake u hodanju sa Bogom započeli upravo u ovom regionu. Ovi ljudi su bili zasađeni u svojim lokalnim zajednicama i čvrsto izgrađeni na ispravnim temeljima. Verujemo da Bog nije završio sa ovim regionom i da će još mnogi heroji vere biti istrenirani na ovim područjima.